Europak fabrikazioan erreferente izan behar du

Enpresak ez badu galderarik egiten, ez du bere erronken erantzunik jasoko.

Dena fabrikatzen da, botika bat, elikagai bat edo leiho bat, dena fabrikatzen da. Fabrikazio-prozesuak alde guztietatik inguratzen gaitu. Covid-19aren krisiarekin Europar Batasuna konturatu zen, produktu jakin batzuen elaborazioa gehiegi kanporatu zuela eta ez duela balio Txina eta Asiako herrialdeak munduko «fabrika» bihurtzea.
EITk, Berrikuntza eta Teknologiaren Europako Institutuak, EIT Manufacturingen bidez, bere zortzi Berrikuntza eta Ezagutza Elkarteetako bat dena, fabrikazioan berrikuntza sustatzen du, EBren etorkizunerako gai garrantzitsuenetako bat den aldetik. EIT Manufacturing Westek, Portugalen, Espainian eta Frantzian jarduten duen nodoak, egiten duten lana zabaltzeko ikastaro bat antolatu du «The Future of Manufacturing: People, sustainability and technology as drivers for innovation» izenburupean.
Teresa Hernándezek, EIT Manufacturing Westeko Innovation managerrak, Moonshot pentsamendua azaltzen du, ziurgabetasun handiko garaietan batera hartu behar diren erronketatik abiatuta, hala nola oztopoei aurre egin nahi dien mugimendua, «ezinezkoa dirudiena posible egiten saiatzeko». 60ko hamarkadan JFKren ahotan jarrita, une hartan gizakia ilargira iristea ahalbidetzeko egin zen guztia laburbildu zuen. Hamarkada batean, bultzada berritzailea izan zen arlo askotan, eta ezinezkoa zirudiena errealitate bihurtu zen.
Gaur egun, fabrikazioaren munduak beste erronka batzuei egin behar die aurre. Haren ingurumen-ondorioak oinarrizko erronka dira, eta horiei beste batzuk gehitu beharko litzaizkieke, hala nola, lan-indarraren profiletan eta trebakuntzan izandako aldaketak edo industria lehiakor bat lortzea Europan eta Europatik kanpo.
EIT Manufacturing Westek Portugalen, Espainian eta Frantzian komunitatea osatzen duten eragileen (enpresak, ikerketa-zentroak eta unibertsitateak) arteko lankidetza sustatzen du, Europa fabrikazioaren munduan erreferente gisa eraikitzen laguntzeko. Berrikuntza-proiektuak, enpresa berrien sorrera eta hezkuntza dira bere jardueren hiru euskarriak. Urtero, EIT Manufacturingek Mendebaldeko eskualdeko 20 proiektu inguru finantzatzen ditu. «Eragile guztiak bildu genituen, finkatutako proiektu batera iristeko. Berrikuntza-proiektu bateko protagonisten edo eragileen arteko bitartekaritza-lana da, industriarentzat garrantzitsua izan dadin».
Hemen, lehentasunak nork zehazten dituen galdetzen da. Urtero manufaktura-komunitate osoari, hau da, ikerketa-zentroei, industria-enpresei eta hezkuntza-erakundeei, lankidetza-prozesu bat irekitzen zaio, beren ideiak lankidetza-proiektu gisa kokatzeko lehentasun tematikoak zehazteko. Deialdi ireki baten bidez, batez beste ehun proposamen biltzen dira, eta hogei bat finantzaketa jasotzen duten proiektu bihurtzen dira.
«Merkatutik gertu dauden proiektuak», Javier González EIT Manufacturing Westeko hezkuntza-arduradunak azpimarratu duenez. «Ez dira ikerketa-fasean dauden proiektuak, etapa teknologiko aurreratuago batean daudenak baizik, hau da, merkatura iritsi behar duen berrikuntzan».
Ideiak enpresetatik, ikerketa-zentroetatik edo unibertsitateetatik abiatzen dira. «Guk ideia horiek bideratzen laguntzen diegu. Batzuek enpresa berriak sortzea ekar dezakete, EIT Manufacturingen laguntza-mekanismoen bidez finantzaketa jasoko dutenak, eta bertan inbertitzera ere irits daiteke. Baina inbertsio orok inpaktu bat sortu behar du, itzulera bat».
Uda Ikastaroak ideiak proiektu zehatz bihur daitezkeelako kontzeptuan sakondu nahi du, baita EIT Manufacturingek eskaintzen dituen filosofia eta laguntza-mekanismoak elkartu, komunitatearen balioa agerian jarri eta proiektuen arrakastarako bitartekaritza eta bideratzaile gisa dugun zeregina ezagutarazi ere.
«Ideiatik arrakastara maila asko daude, eta funtsezkoa da enpresak berak zer behar duen jakitea, askotan enpresak ez dakielako zer behar duen. Erronkak identifikatzen lagundu behar zaie, gauzak ez baitira produktiboagoak izatera edo onura hobeak izatera mugatzen».
Teresa Hernándezen esanetan, «Unibertsitateak, lanbide-heziketako zentroak, enpresak eta abar lankidetza-sare natural bat dira, ideia berri horiek eta gauzak egiteko modu berriak biltzeko. Enpresak galderarik egiten ez badu, ez die erantzunik emango bere erronkei», eta Javier Gonzálezek azpimarratu du, batzuetan, industria-enpresen erronka nagusietako bat ez dagoela lotuta alderdi teknologikoekin, baizik eta zer egiten ari diren jakinarazteko duen gaitasunarekin. «Zer egiten ari garen ondo jakinaraztea, bai enpresaren barruan, bai xede merkatuan». «Ideiak, oso onak izan arren, ez badira ondo azaltzen, ez dira iristen iritsi behar duten tokira».
World Economic Forumek 2020an ikusi zuen manufaktura-enpresetako langileen % 40k reskilling-prozesuetan parte hartu beharko zutela datozen 5 urteetan, eta enpresa-liderren % 94k prestakuntza berriak zituzten langileen upskillinga espero zuten. Hau da, Birkapitazioa eta Birkualifikazioa, ondoz ondoko eta azken krisien ondoren enpresa askok negozioa itxi dutelako edo birbideratu behar izan dutelako. «Gure helburuetako bat, EIT Manufacturing West bezala, prozesu honetan laguntzea da. Jakintza-hutsuneak beste jarduera batzuetara birbideratzea». Gaur egun, Javier Gonzálezek dioenez, «oraindik ezagutzen ez ditugun enpleguak daude, eta ziur asko ez dakigu bost urte barru fabrikatu beharko duguna». Txinparta piztu behar dugu enpresetan, ikerketa-zentroetan eta unibertsitateetan. 
Teknologia gure onerako erabiltzen jarraituko dugu, ez gure kalterako. Adibidez, robotika gero eta kolaboratiboagoa izango da pertsonaren produktibitateari lagunduz, «baina horretarako belaunaldi berriak prestatu behar dira», adierazi du Javier Gonzálezek.
Bestalde, Teresa Hernándezek azpimarratu du enpresak, oro har, gaur egun dituen gabeziak ingurumen-sentsibilitatearen arloan. Tinta teknologia berrietan jartzen dira, «azoka guztietan aurkitzen dituzu berrikuntzarik puntakoenak, baina bakar batean ere ez dago jasangarritasun-standik». «Manufacturing munduan, iraunkortasunaren kontzeptua askotan elkarrizketatik kanpo dago. Inork begiratzen ez dion gelako elefante handia bezalakoa da. Pandemia garaian, inork ez du iraunkortasuna planteatu».
«Beharbada ideiak falta dira, ez baita konponbide askorik proposatzen. Daudenek dirua balio dute, eta egungo enpresa-pentsamoldea enpresaren negozio gorenera mugatzen da. Europako zuzentarauak ez dira nahikoak. Agian teknologia helduagoak beharko dira». «EIT Manufacturing gisa, gure helburu estrategiko nagusietako bat iraunkortasuna da, baita proiektuen deialdietarako lan-ildoetako bat ere. Eskatzen ditugun proiektuetatik beti dago bat iraunkortasunarekin zerikusia duena. 2020tik hari lotutako proiektuak finantzatzen ari gara».
Javier Gonzálezek, halaber, uste osoa du belaunaldi berrientzako prestakuntza-metodologia berrien ondorio positiboetan, hala nola «Teaching Factories» direlakoetan. Hain zuzen ere, aurten «Teaching Factories Competition» izenekoa jarri da abian, eta, hain zuzen ere, fabrikazio berdearekin lotutako erronkak bilatu nahi dira, horiek unibertsitateko eta lanbide-heziketako ikasle-taldeek konpon ditzaten.