Isa Duquek azpimarratu du premiazkoa dela gazteei buruzko pertzepzioa aldatzea eta haien potentziala baloratzea

Psikologo eta sexologoak, psicowoman izenekoak, gazteek dituzten pertzepzioak eta erronkak aztertzen ditu

Isa Duquek, psikologo eta sexologo ospetsuak, hitzaldia eskaini zuen Donostiako Miramar Jauregian ekainaren 25ean eta egungo gazteriari buruz duen ikuspegia eta helduek nerabeei buruz duten pertzepzioa aldatzearen garrantzia partekatu zituen. Psicowoman proiektu ziberaktibistan duen esperientziarekin, Duquek Z belaunaldiak ziurgabetasunez eta aldaketa sozialez betetako testuinguru batean dituen erronkei buruz gogoeta egitera gonbidatu zituen ikus-entzuleak.

Nolakoa zinen zu nerabezaroan?

Ni nerabe nintzenean oso barrura sartua nintzen, isila eta oso iheskorra, nahiz eta oraindik ere pixka bat izaten jarraitzen dudan. Gogoan dut gorroto handia niola arropa estuari, dena zabal-zabal janzten nuen. Ikasketetan nahiko saiatua nintzen baina pixka bat errebeldea, nire amak dio disidentea jaio nintzela. Beti izan naiz arduratsua, baina gustatzen ez zaidan zerbait baldin badago, edo batez ere justizia sozial mailan bidegabea iruditzen bazait, beti hitz egin izan dut.

Era berean, gogoan dut bereziki kezkatzen nintzela edo gaizki pasatzen nuela harremanekin zerikusia zuen guztiagatik, bai lagunekin, bai garai horretan nuen bikotekidearekin edo sexualitatearekin. Horrek zerikusi handia izan zuen gero sexologia eta generoaren gaian ikasi dudan guztia ikastearekin, eta, logikoa denez, hitzaldiak egiteak ere bai, non nolabait saiatzen naizen prebentzioa egiten, hainbeste min egiten duten hainbat gaitan gaizki pasa ez dezagun. Nik uste dut Isa nerabeak zerikusi handia duela oraintxe bertan egiten dudanarekin.

Gaur egun, gazteek etengabe jasotzen dituzte helduen iruzkin negatiboak. Nola uste duzu alda litekeela gizarteak duen pertzepzio hori?

Nire ustez, aldatu nahi izatea da lehenengo gauza. Oso erosoa da helduek nerabeei gizartean traba egiten dien guztiaren errua botatzea. Nire ustez, alde batetik, justuagoak izan behar dugu eta, hitzaldian nioen bezala, begirada aldatzeko proposamena luzatzen dut Z belaunaldia egiten ari den gauza guztiak, eta beren adinean egitea gustatuko litzaizkigukeenak, ikusi ahal izateko.

Gainera, inbidia handia dago. Nerabeak nolakoak ginen, zerk kezkatzen gintuen, gure aisialdia nolakoa zen, gure kontsumoa nolakoa zen eta abar ahaztuko bagenu bezala dela aipatzen nuen nik. Hori guztia estali dugu eta uste dugu gure nerabezaroan izaki eredugarriak ginela, Nietzsche irakurtzen genuela, eta parkean gure lagunekin geratzen ginenean existentzialismoari buruz hausnartzen genuela. Belaunaldiz belaunaldi erreproduzitzen den gaztefobia gelditzeko ardura dugu, nerabeak nolakoak ginen begiratu behar dugu modu errealistago, zintzoago eta etikoago batean. Deseroso zaizkigun gauzak ere landu egin behar dira, ez proiektatzeko.

Zer deritzozu z belaunaldiaz?

Niri ez zait belaunaldi pribilegiatua iruditzen, ez zait pribilegiatua iruditzen 2008 inguruan jaio izana eta herri honetan egon diren krisi sistematiko guztiak bizi izana, hala nola gerra gatazkak, pandemia, eta etengabeko ziurgabetasun sentsazioarekin bizitzea.

Era berean, nik uste dut badugula ardura bat, nolabait, dibulgazioa egiten dugun pertsonok edo, are, hedabideok, Z belaunaldi hori galdutakoa baino aurkitutako belaunaldi gisa eta gauza garrantzitsuak egiten ari direnen gisa erakusteko . Ni askotan telebistarako eta hedabideetarako elkarrizketatzen naute, eta beraiek nahi dutena esaten ez badut, hau da diskurtso ezkorra egiten ez badut, ez dute argitaratzen, gutxiago saltzen duelako. Horregatik, nik uste dut esfera guztietara jo beharko litzatekeela, eta, noski, baita esfera politikora ere.

Nire ustez, aurten, herri honetan, lehen aldiz gazteriari buruzko gaiak politikan gehiago sartu dira; formatu espezifiko gisa egin da, gazteriarekin zerikusia duen guztiaz hitz egiteko eta beren eskubideekin pertsona gisa eta eraldaketa politikoa egiten duten eta etorkizuna diren pertsona gisa ikusi ahal izateko. Oro har, uste dut serioago hartu beharko genituzkeela behar guztiak eta, batez ere, jende gaztearen potentziala.

Z belaunaldia krisi sistematikoekin hazi da. Zure ustez, nola moldatu dute esperientzia horiek etorkizunari buruz duten pertzepzioa?

Bada datu bat: %40ak uste du gurasoak baino okerrago biziko direla; datu horrekin dena esanda dago. Tresnak eman beharko lirateke, nolabait, euren grinak sor ditzaten, nahiz eta gero eraldatzen joan, nahiz eta gauzak nolakoak izango diren ideia bat egin eta gero beste alde batetik joan behar izan, baina nahi dituzten gauza jakin batzuk lortu ahal izango dituztela pentsatzea giltzarria da aurrera egiteko.

Adibidez, laguntzen dudan jende gazte askok esaten dit ez duela lan egiteko bizi nahi, baina alokairuak nola dauden ikusten badugu, zer egingo dute? dirua alokairuan jarri? jartzen al dut dirua terapian? Uste dut hau oso zitala izan daitekeela, eta oso serio hartu beharko genukeela.

Badira datu batzuk jende gaztearen psikofarmakoen kontsumoari buruz hitz egiten dutenak, eta jakin behar da psikofarmakoa ezin dela izan irtenbidea. Tresna puntuala izan daiteke, banakako terapia prozesu batez lagundua, eta doakoa eta unibertsala izan beharko luke. Baina, horrez gain, oro har gertatzen ari dena, ez dira arazo indibidualak, baizik eta egiturazko arazoak dira, eta Gazteria Ministerioarekin eta Etxebizitza Ministerioarekin hitz egin beharko lukete. Ikusi behar da hor kolektiboki zer egin dezakegun.

Zure ustez, irakasleek edo hezitzaileek zer rol joka lezakete gazteentzat kolektiboan?

Nire ustez, formatu ezberdinetan asko lagun diezaiekete gazteei. Nik, irakasleekin lan egiten dudanean, esaten diet: gaztetxoek denbora gehiago ematen dute hemen, institutuan, beren familiekin baino. Gertatzen dena da irakasleek eta nik ikasi dugunean ez digutela gauza espezifikorik irakatsi, adibidez, akonpainamendu emozionalarena. Gauza horiei garrantzia eman beharko litzaieke, baina, nolabait, baita eskumenak eman ere, eta erraza jarri, nahiz eta konplikatua den, baina nik uste dut irakasleek ikaragarri egin dezaketela.

Eta aniztasunari dagokionez, zer aldatuko zenuke?

Bai nik (hitzaldiak eta tailerrak ematen ditut), bai irakasleek (askotan, irudiez edo testuez baliatzen gara gaiez hitz egiteko). Hemen pilak jarri behar ditugu, badirudielako badagoela nolabaiteko joera bat beti gorputz mota bat, nazionalitate mota bat eta abar jartzeko. Badago oso kolonialista den begirada bat.

Gure ingurura begiratu behar dugu. Nik askotan esaten diot jendeari gazteak dauden espazio batera joateko, sentitzeko eta epaiketarik gabe begiratzeko. Eta errealitatea anitza da. Hori oso garrantzitsua da, ni horrekin identifika naitekeela ikusi ahal izatea, bestela beste adin bateko ertzetan sentituko naiz denbora guztian.

Nik, adibidez, diapositiba bat jartzen dut, eta esaten dut “influencer”ei buruz ari naizela, oso gauza politak egiten ari direla uste dudan jendeari buruz edo jatorri asiarra duten pertsonei buruz. Ahalegin berezia egiten dut ahalik eta askotarikoena izan dadin; izan ere, oro har, gutxi hitz egiten eta ikusten da. Arrazakeria eta xenofobia asko dugu hor.

Zer esango zenieke gazteek dituzten arazoak gutxiesten dituzten heldu horiei?

Bada, ez zaigula batere kostatzen balidatzea. Balidazio emozionala oso erraza da, askotan ondoan jarri eta entzutean datza, ez da beharrezkoa zer egin behar duen esatea edo esaten ari zaizunari pisua kentzen saiatzea.

Lehenik eta behin, beste pertsonak esaten diguna baliozkotu behar dugu, nola sentitzen den, zernahi dela ere ados ez gauden arren, ez gara pertsona batek esaten edo sentitzen duena baliogabetzeko gai.

Ariketa hori egin beharko litzateke, eta hori entrenatu egin daiteke, hasieran oso asistentzialista bezala ateratzen baitzaigu. Hau lehenengo zatia bezala izan liteke, beste akonpainamendu espezifiko bat behar den edo baliabideak bilatu behar diren ikusteko, baina lehenengo eta behin 15 urterekin zu balidatzea gustatuko litzaizukeen bezala balidatu behar d