Pertsonak geolokalizatzeko teknologia bai, horrek emango digun informazioa kudeatzeko gai bagara
Uste dut garrantzitsua dela iritzia noiz aldatu duten azpimarratzea, ez baita gauza bera urtarrilaren amaieran edo otsailaren amaieran zerbait esatea. Aditu askok izan duten arazoa da beren esperientziak joera asko sortu dizkiela. Iraganeko ereduak ezagutzen zituzten, oso mehatxagarriak ziruditen patologia batzuk ezagutzen zituzten, eta gero ez ziren hainbesterako izan. Horrek baldintzatu dituela uste dut».
«OMEri dagokionez, uste dut gai batzuk gerora saihets zitezkeela. Patologiaren eragina ez zen ondo kalkulatu. Ez ziren kutsatze-tasak ebaluatu. Kanpotik ikusita, agian informazio gehiago izan beharko genuen Txinako autopsiei buruz, adibidez. Zaila da horrelako gauzak zergatik gertatu diren baloratzea, eta, horregatik, gertatutakoa aztertu behar da etorkizuna hobetzeko. Egia da izan duguna baino nazioarteko zaintza hobea behar dugula».
«Txinak informazioa ezkutatu zuen ziurrenik, baina herrialde askok gauzak ezkutatu dituzte edo behintzat ez dira erabat gardenak izan. Orain ere gertatzen da, eta herrialde demokratiko eta gardenen artean. Datuak eskuratzeko arazoekin jarraitzen dugu, eta hori da arazo handienetako bat. Prozesua argitzen duen daturik ez izatea, eta datu onik gabe ia ezin da ezer egin».
«Txerto bat egitea oso prozesu konplexua da. Saiakuntza klinikoak behar ditu, eta hainbat fase eta onarpen igaro ere. Ez da hain erraza prozesua bizkortzea. Arazoa komunitate zientifikoak jasaten duen presio handia da, baina zientziak bere denbora behar du gauzak ondo egin nahi baditu. Eta, gainera, espektatiba oso handiak ditugu. Ezin diegu birologoei inoiz baino denbora gutxiagoan lor dezaten eskatu, ez dakigulako ezta lor daitekeen ere ez. Izan ere, oraindik txertorik ez duten gaixotasun asko daude».
Iñigo de Miguelek, bi laborategik gizakiekin egindako esperimentazioari buruzko Panelfit ikerketa proiektu europarraren parte denak, galdera hau egin zuen: onargarria al da osasuntsu dauden pertsonak infektatzea?
«Medikamentu baten edozein garapenek beti dakar berekin pertsona osasuntsuak arriskuan jartzea, baina ez da handia medikamentu bat esperimentatzearen edo pertsona osasuntsuekin txerto bat esperimentatzearen artean dagoen distantzia. Kontua da prozesua zer baldintzatan gauzatzen den ikustea. Arazoa da birusari buruz ez dakigula nahikoa lehen txertoen emaitzak estrapolatzeko. Txerto batek ondo funtziona dezake 24 urteko gazte batentzat (proben 1. fasea), baina 65 eta 70 urteko beste batentzat laguntza handirik eman gabe. Lasai aztertu behar da. Oso azkar ari gara lanean».
Orain Iñigo de Miguelek defendatzen duen Osasun Publikoaren defentsan, berak zioen gaur egun, halako pandemien aurrean estrategia bat ezin dela egin guztiz globala ez den testuinguru batean. «Edozein birus-agerraldiren jatorriari eraso egitea da egokiena, gero, ikusi dugun bezala, gauzak zaildu egiten baitira. Nazioarteko zaintza-sistema eraginkorraren faktura ordaintzeko ordua iritsi da, eta oso garestia izan daiteke».
«Hori OMEk egin beharko lukeen lan bat, baina beste gauza bat da egungo egiturarekin eta funtzionatzeko moduarekin egin ahal izatea. Hori da aztertu behar dugun gauzetako bat. Kontua da herrialde guztien erantzuna koordinatuko duen erakunde bat egotea. Guztiok onartuko dugun mekanismo bat sortu behar da. OME bada, ikusi nola egokitzen dugun; bestela, ordezko mekanismo bat sortu».
«Horrelako egoera batean gauden bakoitzean, subiranotasun nazionaletan banatutako mundu honetan, estatu bakoitza bere interesak babesten saiatzen da. Nazioarteko komunitateen interesekin bat badator, primeran; bestela, bakoitzak bere herrialdearen interesei begiratzen die. Are gehiago, batzuetan gobernariaren interesa baino ez da gailentzen, nahiz eta bere herrialdekoarekin bat ez etorri».
Txina eta Estatu Batuen arteko lehiari dagokionez, Iñigo de Miguelek dio ez duela batere laguntzen, eta are gehiago beti sortzen diren konspirazioen teoriak kontuan hartuta. Bere ustez, herrialde askoren erantzuna da ondo barneratu ez dena. Estatu Batuen erantzuna nahasgarria izan da. «Ez dut ulertzen, ezta Suediakoa ere. Horrek Boris Johnsonen ereduari jarraituz, milioi bat biztanle galdu baititu. Txinakoa bai, ulertzen dut, baina beste gauza bat da gurea bezalako herrialdeetara estrapolatu daitekeen edo ez. Gure sistemetan, askatasun indibidualen murrizketa batzuk onartezinak lirateke».
Herritarrek jasotzen dituzten mezuen gardentasun faltari dagokionez, Iñigo de Miguel hasierako agertokiaren diseinuan zegoen akats batetik abiatu da. «Datu fidagarririk gabe, oso zaila da. Komunikazio on bat mezuaren egiazkotasunean oinarritzen da. Hala ez bada, errealitate bat ezkutatzeko asmo argia dagoelako izan daiteke, edo errealitatearen irudi onik ez duzulako. Seguruenik horixe gertatu zaio OMEri. Mezu kontrajarriak zetozen. Ez genekien gaixotasuna gainditu zuten pertsonen immunitate-maila, berriro kutsatzeko aukera bazegoen, ez genekien sintomarik gabeko pertsonak kutsatzen ziren. Ez genekien, ezta ere, zenbat kutsatu ziren Txinan. OMEri datu asko falta zitzaizkion. Beste gauza bat da zenbait ekintza eztabaidatu ahal izatea, hala nola pandemiaren deklarazioa. Beranduegi egin al zen? Edo eman ziren gomendioei buruz». Iñigo de Miguelek polemika handia iragarri du maskarak erabiltzeagatik, mugimenduen murrizketengatik edo aireko espazioak lehenago ez ixteagatik. «Asko dira polemikak, baina ikuspegi historikoa galdu dugu, eta gertaeren historia egungo informazioarekin epaitzen ari gara, ez garai hartako informazioarekin. Oso erraza da iritzia ematea, baina oso zaila informaziorik gabe jardutea».
«Hori da erabakiak hartu behar izan dituzten ia pertsona guztiek izan duten arazoa. Herrialde batzuek ondo egin dute, baina zaila da jarduerak baloratzea. Aurrerago ikertu beharko da zergatik hartu ziren etorkizunean ikasteko onak izan ez ziren erabakiak».
«Zeelanda Berriko kasua, emakume batek gidatua eta adibide gisa jartzen dena, gauzen nahasketa bat izan zitekeen: neurri egokiak abiatzea eta zorte-hutsa». Iñigo de Miguelek esan zuen orain kudeaketa oso positiboa dela, gauzak ondo atera direlako, baina «emaitza ona izan ez balitz zer gertatuko zen jakin nahi nuke». Horren harira, duela urte batzuk H1N1 gripearen agerraldiaren ondorioz Tamiflu sendagaiaren milioika dosi erosi zirenean egin ziren kritikak gogoratu zituen, osasun kudeatzaileei dirua xahutzea egotzita.
Komunikabideen zereginari dagokionez, kazetarien prestakuntza zientifiko faltak eragina izan duela onartu arren, komunikabide batzuen neutraltasun faltaren garrantzia azpimarratu zuen. «Oso gai sentikorrei buruzko informazioa eta iritzia nahastu dira Gaur egun, gertaera desberdinak ikusten jarraitzen dut, hedabidearen ideologiaren arabera. Hau desastre bat da».
Sare sozialei dagokienez, Iñigo de Miguelek pentsatu nahi du funtsezkoena iturri fidagarriak aurkitzea dela, egon badaudelako. «Baina oso ondo jakin behar da nor jarraitu Twitterren. Informazioaren zarata ezabatu behar dugu; gainera, zergak ordaintzen ditugu horrelako egoeretan erakunde publikoek informazio fidagarria eman dezaten. Argi dago une batzuetan ez duela ondo funtzionatu eta ikertu egin beharko dela. Zergatik ez dugu une bakoitzean behar genuen informazioa izan?»
«Informazio txarrak ondorio juridikoak izan ditzake. Gure zigor-kodean merkatuak aldatzea helburu duten informazioak baino ez dira bilatzen. Ez dut uste zigor motaren batean sartzen direnik, aldiz, desinformazioaren bidez osasun publikoari kalte egitera bideratutako jarrerak. Ez daukat seguru bide penala egokiena denik. Zentzuzkoagoak iruditzen zaizkit beste neurri batzuk. Gauzak berrikusi beharko lirateke, eta, adibidez, informazioaren iturria aipatzera behartu, beste herrialde batzuek egiten duten bezala».
Osasun arloko profesionalen egoera gertutik bizi izan ondoren, Iñigo de Miguelek beldurgarritzat jo zuen. Alde batetik, orain arte ezezaguna zen patologia bati aurre egin behar zioten, ez dute tratamendu homologaturik izan, gauzak ahal zuten moduan aplikatu behar izan dituzte, eta, bestetik, baliabide gutxiko egoera batean egin behar izan dute. «Ez genuen protokolorik medikuek baliabide horiek kudeatzen jakin zezaten. Mediku batek protokolo bat aplika dezake pertsona bat ZIUn sartu edo ez jakiteko, baina ezin du aukeratu iktus bat duen 60 urteko pertsona bat edo COVID duen 50 urteko beste bat sartzea. Bietako zeinek du baliabide urri hori izateko eskubidea? Medikuntzako profesionalek estres ikaragarria jasan dute. Horietako askok esperientzia oso traumatikoak bizi izan dituzte, ez zegozkien paperak jokatuz. Oso jarrera laudagarriak dira, askotan bizitza kolokan zegoela kontuan hartuta. Asko eta asko ondorio txarrekin aterako dira».
«Orain elkartasun sozial minimo bat zor diegu. Medikuak, doktoreak, erizainak, zeladoreak eta garbiketako arduradunekin, segurtasun-kidegoekin eta jendaurrean dauden pertsonekin, gainerakoek bizimodu normala egin ahal izan dezagun. Erantzukizun handia dugu. Gaur egun, zuhurtasun-neurririk hartzen ez duten pertsona-taldeak ikusten ditudanean, arazo larri bat dugula baieztatzen dut».
Lurraldekako fase-aldaketen prozesua gardenagoa izan zitekeen. Kanpotik ikusita, Iñigo de Miguelen irudipena da ez direla osasun-baldintzak izan erabaki politikoak hartzeko arrazoi nagusiak. Hori ere ikertu beharko da etorkizunean pentsatuz.
«Irizpide zientifikoen arabera, hobe zatekeen neurri gogorrak hartzea prebentzioz, askoz lehenago, eta, ziurrenik, denbora luzeagoan mantentzea. Hor, egokiena dirudienaren eta herrialdea mantentzeko onar dezakegunaren arteko gatazkarekin egiten dugu topo. Bi gauzen artean erabakiak hartu behar izatea da gerta litzaidakeen gauzarik okerrenetako bat».
Iñigo de Miguelen ustez, pribatutasun handia sakrifikatu arren, geolokalizazio gailu batek esan diezaguke kutsatutako pertsona batengandik gertu egon ote garen. «Zantzu bat da. Autobus batean kokatuko zaitu, baina ez beste norbaitekin hitz egin baduzu eta nola. Logikoena da gertutasun bat adierazten denean probak egitea, kutsatu zaren ala ez ikusteko. Aplikazioek arrastoak ematen dituzte. Baina gerta liteke gertutasunari buruzko datuak izatea eta, gero, ezin beharrezko probak ezin egitea. Herrialde neurotizatu batean sartuko ginateke, positibo faltsuen ondorioz berrogeialdian dauden pertsonekin. Pertsonak geolokalizatzeko teknologia bai, emango digun informazioa kudeatzeko gai izango bagara».
«Biharamuna geratzen zaigu. Gertatutakoa eta zergatik gertatu den aztertzen hasi behar da». Iñigo de Miguelek prozesu judizial asko iragarri zituen.
