Ezin da pertsona baten bizitza laburbildu hiltzeko moduagatik
Suizidioa lantzeak eta prebenitzeak, bereziki gazteen eta adinekoen artean, zeharkako ikuspegia behar du. Depresioak, detonatzaileetako bat izaten denak, eragiten du geure buruari galdetzea ea zer egin dezakegun kaltetutako pertsonaren ongizaterako, gure familia-ingurunekoa izan edo ez.
Adineko pertsonen kasuan, familiako mediku batek atzeman ditzake sintomak. Bartzelonako "Después del Suicidio" DSAS bizirik dirauten elkarteko presidente Cecilia Borrasek ikerketa baten datuak eman zituen, eta egiaztatu zuen bere buruaz beste egin zuten pertsonen % 40 inguru familia-medikuarengana joan zirela buruaz beste egin baino aurreko egunetan. "Laguntza bila zebiltzan. Oso gutxiri eman zitzaien laguntza osasun mentalaren aldetik". "Lehen mailako arretak funtzionatzea behar dugu, eta horrek ez du zailtasun handirik. Baina gazteen kasuan, kontuan izan behar da ez zaiela medikuarengana joatea gustatzen.”
Cecilia Borrasek parte hartu du Biziraun bizirik dirautenen elkarteak EHUko Uda Ikastaroetan antolatzen duen suizidioari buruzko Ikastaroaren bosgarren edizioan.
Kanpotik ikusita, irudi dezake bizi-ibilbide luzea duen pertsona baten bizi-egoera eta nerabe batena oso desberdinak direla, baina bi une horietan aldaketa handiak gertatzen dira. Gazteen kasuan, etorkizunari buruzko erabakiak hartzen hasi behar den garaira hurbiltzen dira. Adinekoak, aldiz, erretiratu egin dira eta euren erabakiek jadanik ez dute hainbesteko zamarik. Aldaketa handiak jasan dituzte biek.
Nolanahi ere, "Suizidioaren ondorioz hiltzen den pertsona orok asko sufritu du. Ez da ausardia falta, eta ezin da pertsona baten bizitza laburbildu hiltzeko moduagatik".
Suizidioa hiltzeko modu mingarrienetako bat da. Kudeatu ezin dugun ondoez pertsonala dakar, eta balorazio sozial oso kritikoa, hurbilekoen estigma eta mina askoz gehiago areagotzen dituena. Kritika sozialak eragotzi egiten die bizirik atera direnei beren dolua egiten. Cecilia Borrasek entzun izan ohi du bizirik atera direnen ingurukoek esaten dietela: "Ez negarrik egin, ez dute merezi". Hildakoaren zigorra okerragoa izaten da, "Ez digutelako negar egiteko baimenik ere ematen". Dolu-prozesua are zailagoa egiten duten baldintzapen sozial asko daude.
Bizirik atera diren pertsonek urte asko ematen dituzte erantzunen bila, baina aurre egin behar diote logikari erronka egiten dion egoera bati. Egoera horrek zure pertsona maitea arrotz bihurtzen du. Logikoa da galdera asko egitea, baina azkenean badakizu ez dagoela erantzunik. Heriotza onartu behar duzu. Baina baita "zergatik?" galderari erantzunik ez egotea.
“Ez dakit nola biziko naizen semerik gabe, esan zidan ama batek. Baina semearen presentzia fisikorik gabe bizitzea da kontua. Doluak lagundu behar du pertsona hori beste modu batean integratzen”. Cecilia Borrasek ez dio semeari agur esan. Beste modu batean esaten dio kaixo. Heriotzak ezin izan du amodio eta konplizitate lotura hori amaitu. "Normala da bertan ez dauden izakiekin hitz egitea, eta ez da patologiaren sintoma. Galera berreskuratzeko modua aurkitzen ari gara".
Komunikabideetan suizidioaz hitz egin behar da, gizarte-sentsibilizaziorako dugun tresna bakarra baita. Ez duzu sekula pentsatuko zuri gertatuko zaizunik gertatzen zaizun arte. Baina nola? OMEk hedabideei ohartarazi zienez, kutsatze efektua gertatzen da suizidioaren metodoaz hitz egiten bada. Suizidio batez hitz egin daiteke, baina bere buruaz beste egiteko erabilitako metodoari buruzko xehetasunik eman gabe eta zaurgarritasun-egoeran egon daitezkeen pertsonentzako laguntza-neurriak erantsita.
Bizirik dirautenen elkarteek eskatu dute suizidiorako gonbidapen inplizituak dituzten web orrialde batzuk fiskaltzaren aurrean aurkeztea. Arazoa da gonbidapenak kentzen dituztenean informazio bera argitaratzen dutela beste zerbitzari baten bidez. Facebookek, Twitterrek edo Googlek suebakiak jartzen dituzte horrelako bilaketa bat hautematen dutenean, eta suizidioa prebenitzeko neurrietara eta laguntzetara desbideratzen dituzte.
Suizidioaz hitz egitea ere komeni da familia eta lagun artean. Ikerketa baten arabera, elkarrizketa batean "suizidio" hitza agertzen denean, jendea isildu egiten da eta gaia aldatzen saiatzen da.
Ez da inoiz pertsona batengan depresio-sintoma txikirik gutxietsi behar; izan ere, psikologikoki eta farmakologikoki behar bezala tratatuta ez badago, arrisku-faktore argia da. Batzuetan hitz-jario hutsak izaten dira, hala nola "ezin dut gehiago... ez du merezi borrokan jarraitzea... zama bat naizela sentitzen dut... edo ez dut ezertarako balio, ezta inorentzat ere. Botatzen diren esaldiak dira. Baina gero jasotzen jakin behar dira, eta ez aldentzen eta neutralizatzen. Hori egiten dugu, min emozional horretan barneratzeko beldurra dugulako. Guk elkarrizketa mozten badugu, pertsonak ez ditu bere minaren adierazpenak errepikatuko".
Garai batean, elizako konfesionarioak konfidentzialtasun-maila bat ematen zuen, eta horrek errazagoa egiten zuen hitz egitea. "Jendeak hitz egin behar du, ez du inporta zenbat sare sozialetan aritzen den. Entzuten duen pertsona batekin hitz egin behar da. Bartzelonako suizidioaren prebentziorako telefonoak 1.800 dei jaso ditu, eta % 26 gazteak izan dira. Adin horietan, bizi-zailtasunak garrantzitsuagoak bihurtzen dira".
Cecilia Borrasek, zentzu horretan, ahozkoa ez den hizkuntzaren garrantzia ere azpimarratzen zuen. "Isiltasuna ere komunikazioa da, eta hitzik gabeko hizkuntza oso garrantzitsua da".
