"Ez dugu esan behar okerrago biziko garela klima-aldaketa geldiarazteko, baizik eta klima-aldaketa geldiaraziko dugula hobeto bizitzeko"

Andreu Escrivá anbientologoa, biodibertsitatean doktorea eta idazlea da, eta Escuela de Comunicación Ambiental 2021: comunicar la transición energética y climáticaren hirugarren edizioan parte hartu du. Ez du ezkutatu nahi pertzepzio-aldaketak zailak izaten direla eta bat-batean planteatzen baditugu, jendeak baztertuko dituela eta tematu egingo dela. Denok zirimiri batekin bezala busti behar dugu eta noizean behin euri zaparradaren batekin, iraunkortasunaren mezua barneratzea behar dugulako.

Duela 30 urte gauza asko plantea genitzakeen, orain aldaketa soziala eta aldaketa produktiboa aldi berean behar dira. Azeleragailua ahalik eta gehien sakatu behar da.

Dibulgatzaile klimatikoa den aldetik, onartzen du arrisku klimatikoaren berri eman behar dela antsietaterik sortu gabe. "Abisua ematea ez da alarmista izatea. IPCCren txosten zientifikoetan aurkezten zaizkigun egoera larriak sinesgarriak izan daitezen lortu behar dugu, eta, aldi berean, agerian utzi behar dugu egoera ia apokaliptiko horien aurka borroka egin dezakegula. Gertatzen ari denaren eta gerta litekeenaren larritasuna azpimarratzeko ildoan ibili behar dugu, baita alda daitekeenaren itxaropena ere. Zorrotzak izan behar dugu, baina hartzaileen arabera mezua graduatu behar dugu. Hizkuntza oso ondo neurtu eta enpatikoak izan behar dugu. Ezin dugu talaia batetik hitz egin.”

Trantsizio energetiko justua izango da betikoen esku ez bada gelditzen. Kontsumoan zentratzen badugu, gehien duen jendeak gehiago kontsumitzea lortuko dugu, puntuen txartelak lortzea hegan egiteko edo baita karbono-puntu horiek saltzeko ere, eta aberatsen artean trukatzea, horiek baitira bidaiatuko dutenak. Lanera azkar joan ahal izatea ezin da pertsona batek hiriaren erdigunera iristeko auto elektriko bat erosi ahal izatearen mende egon. Garraio publiko eskuragarria, segurua eta jasangarria egon behar da, berdintasunez erabil dezakeguna. Larriena da etxea energetikoki eraldatzea gisako irtenbideak ematea, askori ez zaielako dirua iristen. Hiria bero-gune izan ez dadin diseinatu behar da, berdeguneekin, itzalekin eta klimaren babesleku txikiekin. Esparru kolektiboa bilatu behar da, ez indibidualista, eta ez da bakoitzaren errentaren mende egon behar. Aberatsek klima-aldaketara egokitzeko gaitasun handiagoa dute.

Andreu Escrivák azpimarratu du jasangarritasuna ezin dela izan gauzak garestitzeko zigilu bat, politika publikoen ezaugarria baizik. Izan ere, gertatzen ari dena da pobreenek – klimaren krisian eragin gutxiena dutenak – azkenean sinesten dutela errudunak direla, auto zahar eta kutsatzaile bat dutelako edo ezin dituztelako elikagaiak denda ekologiko jakin batean erosi.

Trantsizio energetiko justua ez da betiko enpresa handiei diru-laguntzak ematea, autokontsumoaren eta sorkuntza energetiko kolektiboaren aldeko apustua egitea baizik. Energia-enpresa handiak ekoizpen-prozesua aldatu dezakete, baina ez dute jarduteko modua eta eragiten duten kalte soziala aldatuko. Denok norabide berean egin behar dugu arraun, eta kostuak ez ditugu denok maila berean gure gain hartu behar. Jendea prest dago sakrifizio batzuk bere gain hartzeko, denek egiten dituztela ikusten badu.

Enpresa askoren ingurumen-konpromisoa aurpegi garbiketa berde hutsa da, eta ez dituzte haien egitura eta isurketak aldatu. Berdeak asko saltzen du eta korrontea jarraitzen dute. "Zalantzarik gabe positiboa da, enpresak iraunkortasuna jendeari axola zaiola antzematen ari direlako. Egia da enpresa batzuk aldaketa batzuk egiten ari direla ekoizpen-prozesuetan. Arazoa da ez direla nahikoak eta kasu askotan estrategia hutsak direla gehiago saltzeko. Kontsumoan oinarritutako klima-aldaketaren konponbideen arrisku handia daukagu. Laranjondoek CO2a hartzen dutela esaten duten zukua kasu, erabilitako energia orubea dela eta abar esanez saltzen dena. Zuku hori erostea planetarako ona dela esanez saltzen da.”

Greenwashing hutsa! "Eskala globalean zuhaitzak landatzeak ez du ezertarako balio CO2a isurtzen jarraitzen baduzu." Onartu behar dugu behar duguna ez dela makinaren pieza bat aldatzea, baizik eta sistemaren aldaketa bat, ekoizteko eta kontsumitzeko moduan aldaketa bat, etekin handiak ematen dizkien statu quoa duten enpresetatik etorriko ez dena.

Sistemaren aldaketak funtsezko bi gai dakartza: balioen aldaketa eta denboraren kontzepzioaren aldaketa. Andreu Escrivák umore puntu txiki batekin zera zioen: "Bizitza ona zer den birdefinitu behar dugu, aldatu behar dugu zenbat kontsumitu behar dudan, zein urrun joan behar dudan oporretara edo 12.000 km-tan ekoitzitako zein elikagai exotiko diren onenak zoriontsu izateko. Michelin izarrek ere luxu gisa baloratzen dute eta tokiko eta sasoiko produktua!"

Portaera eutsiezin asko denbora irensten duen sistema bati lotuta daude. Kapitalismoak gure garaia aplikazio edo etxez etxeko entrega moduan birsaltzen digu, baina batez ere denbora falta zaigu. Astiroago oporretara joateko denbora, elikagaiak lekurik egokienetan erosteko denbora, eta ez supermerkatu handetaiko plastikoan bildutako barazki-erretiluak. Lan-denbora ere birdefinitu behar dugu.

Anbientologo gisa nahiago du klima-aldaketaren aurkako borrokaren onurak jakinaraztea. Imajinatu behar ditugu beltzak ez diren etorkizunak, distopia apokaliptikoak baztertu behar ditugu. Autoen CO2a murriztearen onura guztiak azpimarratu behar dira, ez modu abstraktuan, modu hautemangarritzat baizik, eta hiri berrituak marrazten joan behar gara, horren kutsatuak ez daudenak, seguruagoa direnak bialki, ez hain zaratatsuak eta gizatiarragoak.

"Jendea klima-aldaketaren albisteekin larritzen bada eta irtenbiderik eskaintzen ez bada, jenda izoztuta gelditzen da". Ezer egiten ez badugu nora goazen adierazi behar dugu, eta batez ere, posible den mundu bat azpimarratu behar dugu. Hiriak, energia nola sortzen dugun edo nola mugitzen garen alda ditzakegu. Ez dira azken 100 urteetan izan ez ditugun aldaketak magnitudeetan. Klima-aldaketaren aurkako borrokan ez dago sakrifiziorik, aldaketak baizik, batzuk deserosoagoak eta beste batzuk fantastikoagoak izango direnak. Txikiagotzeaz ari garenean, energia batzuen kontsumoa txikitzeaz ari gara, baina hazi egin gaitezke denboran, pertsona ahulenen zaintzan edo kulturan. Gauza askotan haztea eta errealitate fisiko batek ematen dizkigun alderdi batzuetan gutxitzea, bere mugak dituen planeta mugatu batean gaudelako.

"Ez dugu esan behar okerrago biziko garela klima-aldaketa geldiarazteko, baizik eta klima-aldaketa geldiaraziko dugula hobeto bizitzeko". Sakrifikatu nahi ez dutela eta orain bezala bizitzen jarraitu nahi dutela diotenei, esan behar zaie ezin izango dutela orain arte bezala bizi. Iraunkortasun handiagoaren alde egiten bada, edo ezer egiten ez bada, bizitza aldatu egingo zaigu. Hobe da guk aldaketa hori zuzentzea hobeto bizitzeko, klima-kolpeei eta kolpe ekonomikoei aurre ez egitea baino, aurrea hartzeko dugun gaitasun ezagatik.