Herritarren ingurumen kontzientzia hobetzen
Bere hitzaldian, ingurumen-legeriaren oraintsuko historia, ingurumenean espezializatutako fiskaltza sortu zenetik azken 15 urteetan izandako aldaketak, eta duela gutxiko gertaera batzuk aztertu zituen, hala nola Klima aldaketaren Legea eta hondakinei buruzko Lege-proiektua. Ildo horretan, Antonio Vercherrek egiten ari diren "aparteko ahaleginak" eta duela urte batzuk pentsaezinak ziren emaitzak azpimarratu zituen.
Bere hitzaldian, Vercher fiskalak hainbat aipamen egin zizkion ingurumenaren kontzeptuak berak ekarri duen berritasunari. Nahiz eta ingurumen-arazoak beti egon izan diren, eta, inoiz edo behin, zuhaitzak legez kanpo mozteari edo baso-suteei buruzko legeria egin zen, beti nagusitzen zen ikuspegi ekonomikoa. Iraultza industrialaren ondoren ere, legez kanpoko baliabideak masiboki ustiatu eta mota guztietako neurrigabekeriak egin zirenean, intelektual jakin batzuen arreta deiak ez ziren XX. mendera arte iritsi. Orduan definitzen da delitu mota horiek, administrazio-legeriara mugatuta zeudenak, zigor-zuzenbidera lekualdatzeko ideia.
Antonio Vercherrek nabarmendu zuen mugarrietako bat 1977an izan zen, Europako Kontseiluan estatu kide guztiak ingurumen-delituei aurre egiteko zigor-zuzenbidea erabiltzen hasteko beharra planteatu zenean. Epaileak eta fiskalak arlo horretan espezializatzeak izango lukeen garrantzia aurreratu zen, eta, are gehiago, ingurumen-delitugileentzat graziazko neurriak ez erabiltzea iradoki zen.
Urtebete geroago, 1978ko Espainiako Konstituzioak ingurumena babesteko mekanismoak jaso zituen, eta esplizituki adierazi zuen zigor-zuzenbidea erabil zitekeela zenbait delituri aurre egiteko. 1983an definitu zen ingurumen-arloko lehen delitua, isurketa larriak jazartzera bideratua zegoena, eta, hortik aurrera, zigor-kodearen erreforma berriek zehaztasun handiagoz txertatu dituzte mota horretako zigor-prozedurak, Europar Batasuneko zuzentarauak barne.
Fiskalen espezializazioa, azkenik, 2006an gertatu zen, eta, Antonio Vercherrek adierazi zuen bezala, batez ere hirigintzako ustelkeriari aurre egiteko jarri zen martxan. Gaur egun, urtean 1.000 kondena lortzen dira, Europa osoko kasu mota honetako kopururik altuena. Fiskal espezializatuek egiten duten lanak hartu duen garrantziaren fede ematen du. Lan konplexua da, azaldu zuenez, 20.000 administrazio-arauk eragina izan dezaketelako ingurumen-zuzenbide penalean, eta horri gehitu behar zaizkio klima-aldaketari buruzko Legea eta etorkizuneko hondakinen Legea.
Madrid Centralen esperientzia
Onartu berri den Klima Aldaketaren Legeak 2023rako 50.000 biztanle edo gehiagoko Espainiako hirietan emisio gutxiko guneak ezartzea aurreikusten du, eta horiek hiriguneen erdigunean kutsadura saihesteko neurriak ezarri beharko dituzte, bertan bizi ez diren ibilgailuen sarbidea murriztuz. Esperientzia hori 2018ko azarotik 2020ko uztailera arte eman zen Madrilgo erdigunean, orduan Auzitegi Gorenak araudia baliogabetu baitzuen forma-akats batengatik. Gaur egun, Vercherrek azaldu duenez, "Ez dakigu Madril Central existitzen den ala ez". 2019ko urtarriletik irailera bitartean egindako neurketen arabera, 40 milioi eta erdi ibilgailu sartu ziren legez kanpo. Arau-hausle gehien egin zituzten pertsonak identifikatu zituzten eta haiek salatzeko dokumentazioa prestatu zuten, Auzitegi Goreneko egileak lana bertan behera utzi zuen arte.
Madrid Central da Klima aldaketaren Lege berriaren puntuetako bat. Pilatutako esperientzia oso baliagarria izango da, Vercherren ustez, martxan jartzen denean, nahiz eta zuzenbide penalerako oinarri administratiboek duten zama azpimarratu zuen.
Hondakinen Lege-proiektua
Etorkizuneko Hondakinen Legeak ekonomia zirkularra sartzen laguntzen du, eta horrek esan nahi du aprobetxagarria den guztia berreskuratu egin behar dela. Fiskalak adierazi duenez, lege berriak hondakinak beste herrialde batzuetara esportatzeko aukera mugatuko du, batez ere Asiako hego-ekialdera. Herrialde horiek hondakinen edukiontziak onartzeari uko egiten diotenean, Espainiara itzultzen dira eta, askotan, hondakin toxiko eta arriskutsuak erretzen dituzte. Lege berriak birziklatzeko eta hondakinak tratatzeko sare berri bat sortzea proposatzen du.
Hitzaldian, Antonio Vercherrek herritarren ingurumen-kontzientzia hobetzeak duen garrantzia azpimarratu zuen. "Delitu horien ondorioak epe laburrean ikusten ez direnez, ez da kausalitate-erlaziorik ikusten, eta hori askoz ere nabarmenagoa eta berehalakoagoa da beste delitu batzuetan". Eta gaineratu zuen: "Ematen du Osasun eta Ingurumen Behatokiak aipatzen dituen 93.000 heriotzek ez digutela eragiten".
Antonio Vercherrek gaineratu zuenez, egoera koiunturalen ondoren, Prestigen hondamendia kasu, herritarrek salaketa gehiago aurkezteko joera dute, baina isunak ez dira eragozpen handia arau-hausleentzat, "Jendea jazarri behar delako ordaintzeko".
Kondenarekin amaitzen diren delituen tipologiari dagokionez, gehienak hirigintzako delituekin lotuta egon direla azaldu zuen, legez kanpoko lizentziak ematearekin. "Orain aurrera egin da, baina oraindik ere pikarokeria handia dago", gaineratu zuen. Etxeko animalien aurkako tratu txarrekin lotutako kasuen gorakada ere nabarmena izan da.
Etorkizunari begira, Klima Aldaketari eta Hondakinei buruzko Lege berrien aplikazioaren zain egoteaz gain, EBk gaia penalki arautzea erabaki izana nabarmendu zuen Antonio Vercherrek, 27 estatu kideak ingurumenaren aurkako delituen aurkako borrokan inplikatu baitira.
