ETEak, enpresa eraldaketa iraunkorrean galdutako zatia?

“Ezin da ekonomia eta errealitate jasangarriranzko trantsiziorik egin enpresa txiki eta ertainak tartean sartu gabe, enpresa horiek osatzen baitute gure herrialdeko ekoizpen-sarea (Espainiako enpresen % 96k 10 langile baino gutxiago dituzte). ETEak klima-aldaketara egokitzeak dakarren aukeraz konbentzitzea lortzen ez badugu, enpresa handiak eta finantza-sistema egiten ari diren ahalegina ez da nahikoa izango. Enpresek ahaleginarekin bat egin behar dute, eta, oraingoz, ordea, kostuen handitze gisa interpretatzen ari dira, jasangarritasunaren aldeko apustuak dakartzan onurak oraindik aintzat hartu gabe.”

Harreman biunibokoa dago enpresen eta finantza-erakundeen artean. Bankuak klima-aldaketaren ondoriozko arriskuak arintzea eskatzen duen eraldaketarekin konprometituta daude, arauketa gero eta zorrotzago baten bidez; gainera, konpromiso publiko handiak hartzen ari dira, hala nola Principios de Banca Responsable o el Acuerdo Colaborativo de Acción por el Climatik eratorritakoak. Espainiako bankuen % 95ek COP25en testuinguruan sinatu zuten akordio hori.  Beraz, hizlarientzat eraginkorrena hizkera bera erabiltzea da. Bankuek aholkularitza-funtzioa betetzen dute, finantza-baldintza bereziak dituzten finantza-tresna eta -produktu berriak ematen dituzte. Enpresek, berriz, aldaketarako borondatea transmititzen dute, ingurumenarekin adiskidetsuagoa den mundu baterantz eraldatzea bermatzen duten proiektuen benetako datuak eskainiz.

Sinesgarritasuna, gainera, modu kualitatiboan bada ere neur daiteke. Eraldaketa-plan bat izatea, zuzendaritza-taldea eta administrazio-kontseilua gai horietan inplikatuta edukitzea eta ekintzekin inpaktua sortu nahi dela erakustea konpromiso sendoaren seinale dira. “Askoz ere garrantzitsuagoa da talde konprometitua ikustea; ekoizpen-prozesuetan aldaketak egotea edo ingurune sozialaren aldeko ekintzen agenda bat izatea”.  Klima-araudia betezea bezain garrantzitsua da aldaketarako borondatea erakustea. “Eraldatzeko borondatea duenak badu. Zalantzarik gabe, Europatik iristen diren aparteko laguntzak pizgarri handia izango dira, haien % 37 proiektu jasangarrietarako izatea eskatuko baitute.  Beraz, jaso izan ez bagenitu, ekonomia jasangarrirako bideari motelago ekingo genioke.”

Bankuek eta enpresek beren aurpegi berdea iragartzeak ez du zertan irakurketa negatiboa izan.  Aitzitik, kontzientziazioa eta dibulgazioa oso modu positiboan baloratu behar dira. Jasangarritasuneranzko eraldaketa lortzeko bidea oso luzea da oraindik. Hori dela eta, Juan Carlos Delrieuk, AEBko (Espainiako Bankuen Elkarteko) Estrategia eta Iraunkortasun  zuzendari eta Finrespeko Zuzendaritza Batzordeko (Finantza Erantzukizun eta Iraunkorren Zentroko) kide den aldetik, eraldaketa horretarako finantza-sistema zehaztea defendatzen du, Elkargik antolatutako  “Jasangarritasunak ETEetan duen eragina. Etorkizuneko aukera bat”" ikastaroan, UPV/EHUko Uda Ikastaroen barruan.

Bankua modu proaktiboan ari da lanean, jardunbide hobeak trukatuz eta konpromiso publiko oso zorrotzak hartuz.  2019an, Espainiako banku nagusiek Banku Arduratsuaren printzipioekin (Principios de Banca Responsable) bat egin zuten, eta akordio hori, zalantzarik gabe, inflexio-puntua da bankuen, jarduteko moduaren eta ingurunearen artean.  2019ko abenduan, COP25en testuinguruan, Espainiako bankuen % 95ek Compromiso Colaborativo de Acción por el Clima sinatu zuten. Konpromiso horrek, funtsean, bankuen portafolioa 2030ean Parisko Akordioarekin lerrokatzea dakar. Eta berrikiago, banku handiak Glasgow Financial Alliance to Net Zero delakoarekin bat egin dute, 2050ean sistemaren deskarbonizaziorako beste urrats bat ematea eta konpromisoa hartzea suposatzen duena.

Baina ez da bankuek karbono gutxiko ekonomia jasangarriagoa lortzeko borondate irmoa dutela erakusteko hartzen ari diren ekintza bakarra. Izan ere, eztabaida enpresaren gizarte-erantzukizun sailean kontzentratzeari utzi dio, eta konpainiako CEOaren bulegora eta administrazio kontseilura iritsi da. Banku zentralen arau-esparruak, ikuskapen-espektatibek eta akziodunek berek eragiten dute erabakitasun hori, urtero Larry Fink BlackRock inbertsio-funtseko CEOk gogorarazten digun bezala.

 

Finantza-sektoreak eraldaketa horretan laguntzeko duen ustea erakusten duen beste xehetasun bat FinResp (Finantza Erantzukizun eta Iraunkorren Zentroa) sortzea izan zen. Zentro hori, Nazio Batuei lotutako FC4S sare globalaren babesean, Espainiako ekoizpen-sistema osoa eraldaketa jasangarri batean inplikatzeko helburuarekin sortu zen.  Horretarako, gizarte-kontzientziazioa lehengai gisa ulertzen du. Bere helburua da finantzen munduak trantsizio horretan bete behar duen zereginean laguntzea, ETEak bultzatuz. Agian ETEak galdu egin ditugulako klima-aldaketarekiko eta gure inguruneko gizarte-dohaintzekiko oso sentikorra den gizarte honetan. Hala ere, Juan Carlos Delrieuk adierazi du kontzientziazioa eta zabalkundea alde batera utzita, Finrespek ezarri duela prestakuntzak, eta munduko beste zentro eta finantza-erakundeekin jardunbide onenak trukatzeak Espainiako zentroaren agenda estrategikoaren zati izan behar dutela.

 

Araudiari dagokionez, argi dago EBk apustu berdea gidatzea erabaki duela. Horrez gain, Biden Ameriketako Estatu Batuetako presidente izateak Europan diseinatutako politikak indartzen ditu. Horien artean, Taxonomiaren Araudia nabarmentzen da, oraindik aplikatzen zaila den arau bat, baina guztiz beharrezkoa dena. Hala ere, "hiztegi" gisa duen eginkizunean dagoeneko bere funtzioa betetzen ari da, hau da, inbertsio finantzarioei lotutako jatorrizko diseinua gainditzea EBko edozein eztabaida baldintzatzeko. Iparrorratz horrek kapital pribatua mobilizatzeko asmo sendoa du, greenwashing arriskua arinduz. Dena den, EB diseinatzen ari den arau-esparruaren aldeko asmoa izan arren, Juan Carlos Delrieurentzat agian ondo legoke “pixka bat mantsoago ibiltzea arau-gaietan, gure ekonomiak presionatzen ari direlako eta sistemaren konplexutasunaren eta anbiguotasunaren aurrean sortzen diren zailtasunek gelditasuna sor dezaketelako. Eta arriksu hori greenwashingarena bezain handia bihur daiteke.” Baliteke askoz egokiagoa izatea joko-zelai bat arau batzuen bidez argi mugatzea, eta, behin denak barruan daudela, enpresen eraldaketa-bokazioa sustatzea.  Alde horretatik, Administrazio Publikoaren erantzunkidetasuna funtsezkoa da eraldaketa-prozesua arintzeko.   

“Nahi dugun ekonomia berdearen diseinua ez da bankuena izan behar. Eraldaketa produktibo eta sozial horretan laguntzeko eta hura finantzatzeko prest bagaude ere, herrialdearen diseinua, bidea eta aldaketaren abiadura Administrazioaren esku egon behar da.”