“Biztanleriaren zati bat energiaren benetako prezioetan jarri behar da, benetan zenbat kostatzen den jakin eta aurrezten jakin dezan”

Pedro Linares: izan gaitezen adimendunak. Epe laburreko ekintzak eta epe luzeko jarrerak.

Gauza bat larrialdi-egoera da, eta beste bat, berriz, ikusmena luzea izatea. “Kezkatzen nauena da bi egoerak ez nahastea, eta larrialdi bat konpondu nahian ez hondatzea epe ertain eta luzean konpondu behar dena. Batzuetan, oportunismo politikoagatik nahasten dira gauzak, eta ahaztu egiten da etorkizunerako prestatu behar dela”.

“Petrolioa jaisten ari da, eta seguru asko egonkortu egingo da, baina gasaren prezioak bi urte beharko ditu arrazoizko mailetara itzultzeko. Kontua da bi urte hauek kudeatzen jakitea, orain dugunaren desberdina izango den merkatu baterako prestatzen ari zaren bitartean”.

Hala dio Pedro Linaresek, Comillas-eko Unibertsitate Pontifizioko irakasle eta txostengile batek, BC3k (Basque Centre for Climate Change) antolatutako ikastaroan “Egungo testuinguru geopolitiko eta energetikoan klima-krisirako proposamen berriak” egiteko proposamena egin duela.

“Energia-merkatuei buruz ari bagara, azpimarratu nahi dut familia arrunt batentzat elektrizitate-gastua gasolinen edo gasaren gastua baino txikiagoa dela. Merkatu elektrikoaren erreformaz ari gara beti, Grial Santua balitz bezala, baina diru gehiago gastatzen dugu gutxiago hitz egiten dugun beste energia batzuetan”.
“Gaur egungo merkatua aldatu behar den ala egokitu behar zaion da eztabaida nagusia. Ni doikuntzak egitearen aldekoagoa naiz. Dagoeneko bizi izan ditugu merkaturik ez zegoen egoerak, eta txandako ministerioak esaten zuen zer egin behar zen. Azkenean kontsumitzaileek ordaintzen genuen”.

Doikuntza batzuk egin daitezke, hala nola epe luzeko kontratazioa bultzatzea, baita merkaturatzaileei neurri batean eskatzea ere, zenbait herrialdetan egiten den bezala.
Epe laburrean arazoak bi dira: kontsumoak murriztea eta prezio altuetatik babestea. Kontu handia izan behar da babes-neurriekin; izan ere, “denontzako energia merkeagoa izateko neurriak aplikatzen dituzunean, kontsumoa sustatzen duzu, aurrezkiaren ordez. Gasarekin arazoak izanez gero, neurriak hartu behar dira etxebizitza eta enpresa kalteberentzat eta ordaindu dezaketenentzat, dauden prezioei aurre egin behar zaie”.

Alemanian gasarekin izututa daude, baina elektrizitatearen igoera ez da hain handia izan, epe luzeko kontratuak izaten ohituta zeudelako. Automobila edo etxebizitza aseguratzen badu energia-horniduraren kostuarekin egingo duen kultura sortzea. “Espainian, arazo bat dugunean, gobernua salbatuko zaigula pentsatzen jarraitzen dugu. Ez dut ulertzen energia intentsiboko industria askok ez izatea epe luzeko kontraturik energia-krisia iritsi zenean. Neurriek portaera desegokiei eutsiko badiete, Gobernuak beti babestuko gaituelako: non dago aurrezkia edo non babesten jarraituko dugun merkatu lurrunkorren aurrean?.
Kontua ez da muga orokorrak jartzea prezioetan, izan behar ez dugun kontsumoa sustatzen dugulako agian. “Demagogia eta populismo asko dago gaur egungo politikan. Egoerak denon artean ondo pentsatutako eta adostutako konponbidea eskatzen du, ez neurri elektoralistak”.

Espainiak nekez izango du gas-hornidurarik. Birgasifikatzeko oso sare sendoa du, eta munduko leku askotatik gasa ekartzen uzten dio. “Merkatuko tentsioa dela eta, prezioak igo egingo dira, eta, beraz, kontsumoa ahal den neurrian murriztera behartzen gaitu horrek. Lehenik, merkatua erlaxatzeko, eta, bigarrenik, dirua aurrezteko. Erabateko lehentasuna aurrezki adimendunak izan beharko luke. Hau da, industrian aurreztea (gasaren etxebizitza- eta merkataritza-kontsumoa %20-25 da). Termostatoak doituta, %7 aurreztuko dugu, baina %20 horretatik bakarrik. Nolanahi ere, oso ondo dago alferrikako gastuetan aurreztea, baina epe laburrean oso gauza gutxi dago egiteko. “Ekipoen hobekuntza teknologikoetan pentsatu behar da, eta bi urteren buruan inbertitzen hasi; industriak aurrezteko duen ahalmena non dagoen bilatu.

Dagoeneko badaude aurrezteko teknologiak, baina industria asko ez dira horretan sartu inbertsio-gaitasunik ezagatik edo lehentasuntzat hartu ez dutelako. Pedro Linaresek adibide gisa jarri zuen Espainiako nekazaritzako elikagaien sektorea, kontsumitzaile handia izanik, energia arazo gisa hartu ez duena. Energia berriztagarriekin elikatutako bero-ponpekin ordeztea errentagarria da dagoeneko sektorean. Bere arazoa lehengaia prezio onean lortzea eta ondo saltzea da, energian ez aurreztea, produktuaren azken prezioan eragina badu ere. Ez da haien lehentasuna, eta bultzada bat behar dute. Inbertsio mota horietara, alde batera utzita dauden baina une honetan interesgarriak diren gasak edo kogenerazioak berreskuratzeko sistemetara bideratu litezke perteak. Pedro Linaresek azpimarratu zuen “hemen ez dagoela hilabete batetik bestera funtzionatzen duen konponbide magikorik”, eta aurrezpena sustatu behar dela, “Hiri batean ur-mozketak daudenean, jendea aurrezten hasten da, baina, energiarekin, jendeak ez du aurrezteko behar hori hautematen. “Gainera prezio altuetatik babesten ari bagara, gauza bera egiten jarrai dezakete (nahiz eta egia den murrizketa batzuk egiten hasi garela). Ikusi behar da nola kontzientziatu herritarrak aurreztean. Prezioak dauden bezala, edozein aurrezki-ehuneko da garrantzitsua”.

Epe laburreko neurriak ezin dira oso ahaltsuak izan; bi urte barru hartzen diren neurriek aukera emango digute prezioak hain aldakorrak ez izateko, eta trantsizioa egiten lagunduko digute.
Energia elektrikoa sortzean, gasa pixkanaka energia berriztagarriekin ordeztea.
“Alemania bi urtez ikatzera itzultzeak ez nau kezkatzen. Kezkatzen nauena da ikatz-zentral berriak sortu eta 20 urtez erabiltzen jarraitzea. Argi dagoena da berriztagarriak izango direla egoeratik aterako gaituztenak. Epe luzera, energia berriztagarriagoak, nahiz eta batzuek energia fosilak erabili behar izan aldi baterako. Energia berriztagarrietan inbertitzen den guztia ikatzarekin eta gasarekin alderatuta aurrezten dugun dirua da. “Krisiaren aurretik planteatu genituen helburuak zailak ziren, baina orain badakigu zenbat eta gehiago azeleratu, orduan eta hobeto aterako gaituztelako”.
Saltzen diguten energia-trantsizioak ñabardurak ditu. “20 urte barru beharrezko energia berriztagarrien maila lortzen ez dugun arte, gasa hor egongo da, eta behar izaten jarraituko dugu energia horiek lortzeko”. Gure elektrizitatea garestituko dugu, biltegiratze-sistemak eraiki beharko ditugulako. Inbertitzaileek ez dute gasaren eta petrolioaren aldeko apusturik egiten, eta, ondorioz, eskaintza nabarmen jaitsiko da, eta baliteke batzuek prezioak jaisteari buruz diotena eragoztea. “Konoa ez zen hasi Putinekin, baizik eta Txinak urtebete lehenago errekuperatu zuen, gas asko behar izan baitzuen. Hegazkortasuna eta prezio altuetan egotea datozen 20 urteetan ere izango ditugu. Zenbat eta gehiago babestu lurrunkortasun horretatik, orduan eta hobeto”.

Aurrezpen handiagoa, berriztagarri gehiago eta prezioen aldakortasunari buruzko kontzientzia handiagoa, salbatzera etorriko direlakoan.

Pedro Linaresek, diru laguntza unibertsalen aurka, batzuek merezi dutela onartzen du. Lehenik eta behin, justizia hutsagatik ahulenak direnak eta herritarren jokabide desiragarriak erakar ditzaketenak. Jendea inbertsio txiki bat egitera animatzeak emaitza onak ematen ditu. Diru-laguntza adimendunak, ongi neurtuta eta ondo zuzenduta. Pedro Linaresek erregaietarako 20 zentimoko diru-laguntza emango luke, edo muga gasaren prezioan, eta zuzenean emango lieke txeke bat familia eta enpresa zaurgarriei energia erabiltzeko. Ogasunak badaki zein familiari heldu behar dion txekeak. Gainerako biztanleei prezioetan erakutsi. Bi euro eta erdiko gasolinari aurre egiteak kontsumo arduratsuagoa eragin dezake, hau da, kontsumo txikiagoa. Pedro Linaresek gogoratu zuen txekearen ideia Economics for Energy-tik gomendatu zutela 2015erako.

“Biztanleriaren zati bat energiaren benetako prezioetan jarri behar da, benetan zenbat kostatzen den jakin eta aurrezten jakin dezan” Energia-eraginkortasuneko programek biztanleria ahulari zuzenduta egon behar dute. “Denok dakigu nor diren eta non bizi diren. Aipa bedi 60ko hamarkadan eraiki ziren logela-auzoetako birgaitze energetikorako estrategia bat, hondamendi energetikoa baita”. Pedro Linaresek ematen zuen beste datu bat: auto elektrikorako diru-laguntzak errenta handiko pertsonek ematen dituzte, beste ibilgailu bat erosten dutenak, aurrekoan baja eman gabe.
Etxebizitza integralak zaharberritzea garestia da, eta denbora behar du, baina berritze espresei esker, barne-isolamenduarekin aurrezten da, eta ez eraikinaren inguratzaile osoan, leihoak aldatzen dira, galdarak eta etxetresna eraginkorragoak aldatzen dira (baimendu ezin duen jendearentzako laguntzak ematen dira, eta ez, nolanahi ere, egin behar zuenarentzat). Guztiontzako kafea gehiegizko gastua da, eta behar ez dutenengan amaitzen da.
Eraikin berri guztiek Passive House izan beharko lukete, beren O energia ziurtatu. “Ez da nahikoa eguzki-panelak jartzea, eta kito”. Espainia oso atzeratuta dago gai horretan.

“Industria-sektorean oraindik ez dakigu nola kendu fosilak gainetik”. Altzairuaren industriak, zementuak eta Espainian hain garrantzitsua den azulejuaren industriak badirudi hidrogenoaren erabilera aztertzen hasi direla eta fosilak kontsumitzen jarraitzen dutela. “Premiazkoa da 30 urtera begira inbertitzea, ez baita jasangarria egungo teknologiari eustea”.

Pedro Linaresek, hidrogenoz baino gehiago, nahiago du gas berriztagarriez hitz egin, baina ziur dago industriaren zati handi batentzat erregai gisa erabili beharko dela fosilak uzteko. Hala ere, hainbat galdera sortzen dira. Hidrogenoa ekoizteko berriztagarririk merkeenak ditugun arren, Afrikako iparraldeak merkeagoak ditu, eta eskaera ere ez da hain handia izango. Industria bai, baina gainerakoa elektrifikatu egingo da. Hidrogenoarentzako merkatu interesgarri batean, Espainiak paper garrantzitsua izango du, baina balio erantsi oso txikiko merkatua da. Hobe da hidrogenoa gure industrietan inbertitzea produktu deskarbonizatuak saltzeko, hidrogeno-esportatzaile izatea baino.

Energia fosilen prezioak igo eta hidrogenoaren ekoizpena merkatu arte, ia ez da ia batere ohikoa izango. Industrian erabiltzeko benetako probak, proiektu pilotuak eta instalazio txikiak behar dira, baliozkoak direla frogatzeko. Ikertzen jarraitzea ekoizpena hobetzeko eta, unea iritsitakoan, prest egoteko.

Pedro Linaresek ez du ezer argi Midcat gasbidea urtebetean gauzatu ahal izango denik edo 2 edo 3 urte beharko dituen behar ez denean. Alemaniari interesatzen zaio, baina birgasifikatzaile flotatzaileetan ere ari dira inbertitzen. Interesgarriagoa izan daiteke gas likidotua zuzenean itsasontziz bidaltzea. Etorkizuneko hidrogeno-hodi gisa ere ez du argi, etorkizunean eraginkorragoa izan baitaiteke amoniakoa bihurtzea eta esportatzea. “Une honetan gas-azpiegitura finkoetan inbertitzea apustu arriskutsua iruditzen zait”.

Zer egiten dugu merkatuaren diseinuarekin? komeni da eredu marjinalistari eustea? Nola finkatzen dira prezioak merkatuan? Gasaren egungo prezioekin diru asko irabazten ari den jendea dago? Soluzioak oso konplexuak dira. Pedro Linaresek argi du epe luzeko kontratazioa sustatu behar dela.