90eko hamarkadako energia-garapena erabiltzen dugu gaur egun, orain egiten duguna 2050ean egongo da martxan

2020ko udan, pandemia erdian, EBk estrategia bat ezarri zuen hidrogenoa erabiltzeko Europan, klimaren ikuspegitik garbia eta emisiorik gabea 2050ean, eta funtsezko bektore bihurtu zuen. Ezarritako helburuen arabera, 2024 6 GW instalatu ziren, 40 2030erako eta 2050erako EBko energia-erabileraren %2 izatetik %14-15 izatera igaro zen. 180.000 milioi euroko gutxieneko inbertsioa aurreikusten da, 470.000 milioi euroraino.

Elkargik antolatutako “Jasangarritasuna, ETEak eta finantzaketa” ikastaroan SENEReko jasangarritasunaren arduradun Josu Aramburuk emandako datuak.

Kontuan hartu behar da energia berriztagarriaren arloan diseinatzen diren irtenbideen bizitza erabilgarria 25 urtekoa dela, eta, beraz, “datozen urteotan egingo duguna da 2050ean erabilgarri egongo dena eta 90eko hamarkadaz geroztik garatu ditugun energia guztiak ordezkatu behar dituena”.

Oso garrantzitsua da une honetan nola jokatu. Europako planak lehenengo fase bat aurreikusten dute 2020-2025 bitartean, 6 GW instalatuz; hidrogenoa modu lokalean sartzen ari da gaur egun hidrogenoa kontsumitzen den lekuetan (Petronorren kasua da, Euskadin, erregai fosiletatik abiatuta hidrogeno grisa kontsumitzen baitu), eta mugikortasunaren sektorean ere aplikatzen ari da, ibilgailu-flotek (logikoagoa autobusetan eta hidrogeno-piladun kamioietan) hasia. Horrek, jakina, lurraldean hidrogeneradoreak instalatzea eskatzen du.

Bigarren fasean, 2030etik aurrera, apustua oso indartsua da: 40 GW elektrolizatzaile. Horrek esan nahi du erabilera berriak bilatu behar zaizkiola hidrogenoari. Energiari dagokionez intentsiboak diren industrietara iristea, hidrogenoa erregai gisa erabiltzeko teknologiak garatzen laguntzeko. Aldez aurretik probak egin behar dituzten industriak, prozesuetan aldaketak egin behar dituztenak, etab. H2-a bere atera iristen denerako prestatu behar dira.

Hidrogeno-haranak geografikoki sortzen dira banaketa-sare txikietan hornitutako hidrogeno-eskaria metatu daitekeen lekuetan. Bailara horiek Asturiasen, Euskal Herrian, Nafarroan, Aragoin, Katalunian (Ebroko Hidrogenoaren Korridorea) sortzen ari dira, eta ez gaur egungo kontsumitzailearengan, etorkizunean baizik.

Hidrogenoaren euskal korridorea ez da ekoizpen- eta kontsumo-soluzioetarako bakarrik aurreikusten. Teknologia garatzeko apustua da. Josu Aramburuk gogorarazi duenez, “Elektrolizatzaileen 40GWak elikatzeko, 80 eta 120 GW artean behar dira eguzki-energia eta energia eolikoa, hidrogeno berdea lortzeko, hau da, energia berriztagarrien bektorea garatu behar da; hidrogeno-kontsumitzaile berriak erakartzeko, mugikortasunean aplikatu beharreko teknologia garatu behar da, eta industriari erraztu egin behar zaio hidrogeno-kontsumitzaile izateko instalazioetan beharko duen garapen teknologikoa”.

Hiri-erabilerez gain, CO2-aren xurgapenetik lortutako erregai sintetikoen bidea ere hartzen du, hidrogenoa aplikatuz, eta, hala, elektrifikazio zaileko mugikortasuna (hegazkinak edo itsasontziak, esaterako) konpontzen duten kerosenoa, metanola edo biodiesela lortzen da.

Josu Aramburuk oso datu adierazgarria eman du egungo egoeran. “2030ean 40GWz hitz egiten badugu, gaur egun EBk urtean 1 GW sortzeko gaitasuna du”. Kontuan hartu behar dira, halaber, elektrolizatzaileak ekoizteko industria (Euskadin oraindik ez daukagu eta Europan gutxi), purifikatzeko, iragazteko, konprimatzeko, banatzeko eta abarretarako industria osagarria. Azken finean, 2030erako ezarritako helburuetara iristeko garatu beharreko teknologia-mundu osoa, dagoeneko estrategian jasota dagoena.
Optimista, Josu Aramburu konbentzituta dago 2050ean hidrogenoa ekoizteko soluzio teknologikoak egongo direla, oraindik ere laborategian ikertzen ari direnak, hondakin-uren bidez hidrogenoa lortuz, edo ingurumena errespetatzen duten baina gaur egungoak baino eraginkorragoak diren energia-iturriak erabiliz... horrek guztiak H2-a sortzeko kostuak murrizten lagunduko du, gure irtenbideen iraunkortasuna zainduz. Funtsezkoa da, hidrogeno berdearen, grisaren edo gas naturalaren aldean askoz merkeagoak baitira.

Bidaia honetan Ukrainako gerrak izan dezakeen interferentzia negatiboaren beldur izanik, Josu Aramburu baikorra izaten jarraitzen du, kontuan hartuta 2022ko maiatzean REPowerEU Plana (EBk erregai fosilekiko duen mendekotasunari amaiera emateko plana) onartu zuela EBk. Plan horretan, hidrogenoa azeleratu eta biometanoen helburuak bizkortzea aipatzen da. Alemania planteatzen ari den bezala, energia-independentzia geldiarazteko ikatzari berriro eskua botatzea aukera bat da. Emisioetarako kaltegarria, baina aukera bat, baina industriak ezin izango du gas naturalaren ordez ikatza erabili. “EBk, alde horretatik, energia deskarbonizatzeko soluzioak bizkortzeko beharra azpimarratu du, gas naturalaren ordez elektrifikazioa eta hidrogenoa darabiltzaten soluzioak jartzeko. Are gehiago, 2025 eta 2030erako bidea, eta hemendik aurrera azeleratu egingo da. Gas naturala lehenago mugituko da”.

Une egokia eta arriskutsua da energia-enpresentzat, gas naturalekoentzat, petrokimikoentzat... Izan ere, garatu beharreko irtenbide berriak egongo dira, eta orain arte bezala eta egokitu gabe gauzak egiten jarraitu nahi duten enpresentzat arriskutsua izango da. “Iraunkortasun kontzeptu zabalak denboran irautea barne hartzen du”. Enpresa batentzat iraunkorra izatea gertatzen ari diren aldaketetara irekitzea da. “Egia da legeak behartu egingo gaituela, baina egia da aldaketa hori bai edo izango dela. Aurrera egin nahi baduzu, horretan egon behar duzu”.

Azkenaldian gas naturala eta energia atomikoa energia-trantsizioan aldi baterako baliozkotzat jotzeagatik kritikatu den Europako taxonomiak, egungo egoeran prezio-muga bermatzeko, energia-merkatua energia berdearekin finantzatzeko jarraibideak ezartzen ditu, ez beste batzuk. “Aldi baterako, C02 harrapaketan oinarritutako soluzioak egongo dira, gas naturalaren bidezko elektrolisia, baina amaiera hidrogeno berriztagarritik pasatzen da”