Javier Aizpuruak berrikuntza zientifikoaren epizentrotzat jo du Donostia

Ikerbasqueko ikerlari eta Basque Quantum Teknologia Kuantikoen Zentroko zuzendariak Euskal Herrian komunitatearen elkarlanak duen garrantzia azpimarratu du.

Ekainaren 25ean Javier Aizpuruak hitzaldi bat eman zuen Donostiako Miramar Jauregian, non hiriak lehen mailako garapen zientifiko eta teknologikorako zentro gisa duen estatusa azpimarratu zuen. Aizpuruak hainbat gai jorratu zituen, hala nola finantzaketa autonomikoa, lankidetza globalaren garrantzia eta zientziarekiko interesa sustatzeko beharra, batez ere emakumeen artean.

Azalduko al zenuke zein den Donostiako egungo egoera zientifikoa?

Une honetan, Donostia munduko zientzia eta teknologia jardueraren garapenaren puntu bero bat dela esan genezake. Arlo espezializatuetan nitxoak eta jarduerak daude, hala nola materialen fisikan eta bioteknologian, non talde eta zentro asko lehen mailako ikerketa eta garapen teknologikoa egiten ari diren. Horrek ezagutzaren eta garapen teknologikoaren hiri gisa kokatzen du Donostia, eta biztanleria aktiboaren giza baliabide eta jarduera ugari eskaintzen zaizkio.

Zure ustez, zer faktorek egiten dute errazago Donostian finantzaketa lortzea?

Gaur egungo egoeran, Donostian, eta Euskal Herrian, finantzatzeko aukeren eta autonomia egoera bat dugu, eta horrek jarduera zientifiko eta teknologikoa bultzatzeko aurrekontu propio bat garatzea ahalbidetzen du. Hori erakundeen laguntzan nabaritzen da, bai Eusko Jaurlaritzan, bai probintzian edo hirian, ikerketa-taldeek babes handia jasotzen baitute beren jarduerak garatzeko. Nire ustez, horrek bereizten du munduko beste leku batzuetatik, baita Estatutik ere.

Denboraldi bat eman zenuen Suedian. Zer ikasi zenuen han, maila pertsonalean zein profesionalean?

Ni oso gazte nintzela atera nintzen doktoretza osteko lehen etapa egitera Suediara, Goteborgera zehazki, eta han ikasi ahal izan nuena zen nola egiten zen gauza bera, baina beste modu batean. Arazoei aurre egiteko beste modu batzuk daudela ikasten duzu, elkarlanaren beste kultura bat eta arazoak konpontzeko ikuspuntu desberdin bat. Pentsatzen dut gogoa irekitzen dizula jakiteko munduan ez zaudela bakarrik, modu eta ikuspuntu desberdinak daudela arazo bati aurre egiteko, eta uste dut hori oso osasungarria dela adimenarentzat eta zientzia, teknologia eta ekintzailetza egiteko borondatearentzat. Nire ustez, mundu guztiak egin beharko luke beste ingurune batean egonaldi bat, dela zientzietan, humanitateetan edo ezinbesteko garapen gisa.

Komunitateari lagundu ahal izateak motibatzen zaituela aipatu duzu. Nola ikusten duzu zure zeregina komunitatearen hobekuntzan?

Uste dut anbizio pertsonalak zeregin garrantzitsua duela garapen zientifikoan, baina uste dut bizitzako uneren batean konturatzen zarela garapen pertsonal hori komunitate baten esparruan gertatzen dela, eta hori bereziki egia da hemen, Donostian, Euskal Herrian, non komunitatearen garrantzia eta babesa oso garrantzitsuak diren. Nik hori sentitu dut, eta pentsatzen dut garapen zientifikoan komunitatearekiko harreman horrek bi norabidekoa izan behar duela. Zuk zure ezagutzak, aurkikuntzak eta garapena eman behar dizkiozu komunitateari, eta horrek babes instituzional eta babes sozial hori emango dizu. Ingelesez esaten den bezala, “win-win” bat da. Bi aldeek irabazten dute, eta nire ustez hori da pertsonalki zein esparru sozial kolektiboan aurrera egiteko egokia iruditzen zaidan ikuspegia.

Zein neurri ikusten dituzu beharrezkoak genero arrakalari dagokionez?

Egia da zientzia eta teknologietako karreretan emakume gutxiago daudela; emakume bokazioen defizita dugu, nolabait esatearren. Uste dut emakumeei esan ahal izango litzaiekeela nolabaiteko ezinegona badute karrera zientifiko eta teknologiko bat garatzeko, ez dezatela zalantzarik izan, hori ere badoala beraiekin. Ez dago emakumeen edo gizonen karrerarik, pertsonenak baizik, eta emakume batek bokazio minimo bat, karrera zientifiko bat garatzeko interes minimo bat sentitzen badu, hori egin beharko luke, eta aurrera egin. Hori esango nioke edonori, izan gizon edo emakume.

Zer aholku emango zenieke zientzia sektorean hasi diren gazteei?

Atzerrirako irteeren gaia, beste inguru batzuetan saiatzearen abentura oso pertsonala da. Bakoitzak bere mugaldeko baldintzak ditu. Ni ez naiz ausartzen inori esatera irten behar duen edo ez duen irten behar, baina horretarako aukera edukita, bere inguru sozioekonomiko eta familiarreko baldintzek horretarako aukera ematen diotelako, jendea animatuko nuke hemen eta kanpoan, bi tokietan, trebatzera. Formakuntza aldi horren ondoren kanpoan, batek erabaki dezake itzuli nahi duen edo geratu nahi duen, baina gomendatzen diet ateratzeko, gauzak egiteko beste modu batzuk behatzeko eta abenturazaleak izateko. Zalantzaren aurrean, eta ahal badute, atera egin beharko lukete.